مدل مفهومی کمال‌گرایی بر اساس منابع اسلامی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان‌شناسی، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم، ایران

2 دانشیار گروه روان‌شناسی، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی=، قم، ایران

3 استادیار گروه تربیت، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران

چکیده

کمال‌گرایی در متون روان‌شناسی موضوعی پیچیده و مبهم بوده و مفهوم‌شناسی واحدی از آن توسط روان‌شناسان ارائه نشده است. هدف این مقاله تدوین مدل کمال‌گرایی مبتنی‌بر منابع اسلامی بود. برای این منظور در مفهوم‌شناسی از روش تحلیل محتوای‌کیفی سی‌یه و شانون و برای روایی‌یابی مدل از روش پیمایشی استفاده شد. در روش تحلیل محتوای ‌کیفی با استفاده از قرآن کریم و منابع دست اول حدیثی بعد از شناسایی و انتخاب واحدهای لفظی و معنایی متناسب با کمال و کما‌ل‌گرایی و جست‌وجوی آنها در منابع مذکور، در چند مرحلۀ کدگذاری باز، محوری 1، محوری 2 و انتخابی انجام و سپس مؤلفه‌های کمال‌گرایی، عوامل مؤثر بر کمال‌گرایی و ابعاد آن استخراج شد. در مرحلۀ بعد شاخص روایی محتوایی CVI و نسبت روایی محتوایی CVR مورد تأیید 9 نفر از روان‌شناسان دارای تحصیلات حوزوی قرار‌ گرفت. یافته‌های پژوهش نشان داد کمال‌گرایی در منابع‌ اسلامی یک ویژگی مثبت است؛ نوعی گرایش فطری به تعالی و بیزاری از نقص همراه با شناخت عقلانی کمال که به صورت پویا و توحیدمدارنه و در دو عرصۀ فردی و بین‌فردی نمایان می‌شود. عوامل و زمینه‌سازهای کمال‌گرایی عبارت‌اند از: عقل‌ورزی همه‌جانبه، شناخت نقص در خویشتن، بهره‌مندی از وجود اسوه و الگو، و عدم غفلت از یاد خدا. در نتیجه مدل تدوین‌شده قابلیت بهره‌برداری جهت طراحی پروتکل‌های آموزشی روان‌شناختی را دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Conceptual model of perfectionism based on Islamic sources

نویسندگان [English]

  • Elham Zarrabiha 1
  • Abolghasem Bashiri 2
  • Hamid Rafiei-Honar 3
1 PhD Student of Psychology, Imam Khomeini Education and Research Institute, Qom, Iran
2 Associate Professor at the Department of Psychology, Imam Khomeini Education and Research Institute, Qom, Iran
3 Assistant Professor, Research Center for Ethics and Spirituality, Islamic Sciences and Culture Academy, Qom, Iran
چکیده [English]

Perfectionism, in psychology, is an important, complex, and often unclear topic. The purpose of this paper was to formulate a model of perfectionism based on Islamic sources. For this purpose the qualitative content analysis method of Sieh and Shannon was used in the conceptualization, and the survey method was used to validate the model. In the model of qualitative content analysis Quran and first-hand Hadith sources were used. After identifying and selecting the verbal and semantic units suitable for perfection and perfectionism and searching for them in the mentioned sources, open axial1 and axial2 and selective coding was done and the components of perfectionism, factors affecting perfectionism and its dimensions were extracted. In the Next step, CVI validity index and CVR content validity ratio were approved by 9 psychologists with seminary education. The findings of the research showed that perfectionism in Islamic sources is a positive characteristic, a kind of Fetrah tendency towards excellence and aversion to imperfection. The fundamentals of perfectionism are all-round rationalization, recognition of defects in oneself, benefiting from the existence of patterns and models, and not neglecting the remembrance of God as a result of the editing model. This model has the ability to be used to design educational-psychological protocols.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Perfection
  • perfectionism
  • Islamic sources
  • rationality
  • dynamism
  • monotheism