مدل مفهومی انسان کریم بر اساس منابع دینی

نویسندگان

1 دانش ‏آموخته کارشناسی ارشد روانشناسی اسلامی گرایش مثبت ‏گرا، دانشگاه قرآن و حدیث قم

2 استادیار گروه روانشناسی، پژوهشگاه قرآن و حدیث قم

چکیده

کرامت مفهومی اساسی در متون دینی، اخلاقی و روانشناسی است و مبنایی تعیین‏ کننده برای تعالی و رشد انسان به شمار می‏رود. هدف این پژوهش تدوین مدل مفهومی انسان کریم بر اساس منابع دینی است و در پی آن است تا ویژگی‏های انسان کریم را در منابع اسلامی شناسایی کند. روش پژوهش، تحلیل محتوای کیفی و مبتنی بر روش فهم روان‏شناختی متون دینی است. یافته‏ های پژوهش نشان داد که در مدل مفهومی انسان کریم دو ویژگی حیا و صبر ویژگی‏های زیربنایی برای رفتار کریمانه به شمار می‏ آیند و این دو ویژگی مبنای شکل‏ گیری رفتار فرد کریم در سه ساحت؛ مواجهه با امکانات، مواجهه با نیازها و روابط بین فردی است. بر اساس مدل پیشنهادی مشخص شد که در هر ساحت ویژگی‏های منشی مختلفی همچون قناعت برای ساحت مواجهه با امکانات؛ جود، احسان و ایثار برای ساحت مواجهه با نیازها؛ و حسن ‏خلق، شکر، وفا، عفو، صفح، غفران، کظم غیظ، تغافل و انخداع برای ساحت روابط بین فردی وجود دارد که رفتار کریمانه را در همه این ساحت‏ها موجب می‏شود. نتیجه آن‏که وجود مجموعه این ویژگی‏ها و خصوصیات رفتاری، الگوی انسان سالم را از منظری روان‏شناختی فراهم می‏ آورد که فرد را در مواجهه با مشکلات توانمند می‏سازد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Conceptual model of dignified man according to religious sources

نویسندگان [English]

  • Hamed Ghavam 1
  • Seyyed Mahdi Khatib 2
1 Master is Islamic-Positive Psychology, University of Quran and Hadith, Qom
2 Assistant Professor at Department of Psychology, Quran and Hadith Research Institute, Qom
چکیده [English]

Dignity is basic concept in religious, ethics, and psychological texts and is considered a determining basis for human elevation and growth. This study aims to formulate a conceptual model of dignified man according to religious sources and seeks to identify characteristics of the dignified man in Islamic sources. The research method was qualitative content analysis and was based on psychological understanding of religious texts. The results showed that there are two characteristics of pudency and patience are the fundamental characteristics of dignified behavior in three areas: confronting with possibilities; confronting with needs; and inter-personal relationships. On the basis of the proposed model there are characteristics for each of three areas such as: contentment in confronting with possibilities area; generosity, beneficence, and sacrifice in confronting with needs; and good-temperedness, thankfulness, loyalty, forgiveness in inter-personal relationships. These characteristics induce dignified behavior in all of these areas. Hence the existence of these behavioral characteristics makes a model of psychologically healthy man who is bale to confront with difficulties.