بررسی عناصر اسلامی - فرهنگی در سرفصل برنامه درسی رشته روان‏شناسی در مقطع کارشناسی

نویسنده

استادیار گروه علوم رفتاری، پژوهشکدة تحقیق و توسعه علوم انسانی، سازمان مطالعه و تدوین کتب دانشگاهی در علوم اسلامی و انسانی (سمت)

چکیده

توجه روزافزون به عامل فرهنگ در ایجاد علم روان‏شناسی در ایران و آموزش آن رشته به ایرانیان، با برنامه ‏ریزی درسی حساس به فرهنگ همخوان است. برنامه درسی رشته روان‏شناسی در مقطع کارشناسی (مصوب سال 1391) یکی از سندهای مهم آموزش روان‏شناسی در ایران است که طراحان آن به فرهنگ توجه ویژه کرده ‏اند؛ اما با گذشت 10 سال از تصویب این سرفصل، بازبینی در آن لازم می‏نماید. پژوهش حاضر با روش تحلیل محتوای کمّی به بررسی مؤلفه ‏های اسلامی - فرهنگی در برنامه یادشده پرداخت. نتایج پژوهش حاضر نشان داد گرچه جای درسی با عنوان «روان‏شناسی فرهنگی» در این برنامه خالی است سه عنوان درسی فرهنگی با محوریت آموزه ‏های اسلامی و دانشمندان مسلمان در آن گنجانده شده است. حدود نیمی از کل 69 درس این برنامه (شامل دروس اصلی / پایه، تخصصی و اختیاری) حاوی دست‏ کم یک عنصر اسلامی - فرهنگی است؛ گرچه، توجه به فرهنگ و اسلام در بسیاری از موارد صرفاً با گنجاندن واژه‏ های فرهنگ و اسلام ناتمام مانده است. افزون بر این، جای خالی نام نظریه ‏پردازان ایرانی معاصر و نظریه ‏هایشان، ابزارهای روان‏سنجی ساخته‏ شده توسط ایرانیان و مواردی ازاین‏ دست در برنامه درسی‏ ای که بومی ‏سازی را سرلوحه خود قرار داده است جلب‏ توجه می‏کند. بازنگری در برنامه درسی یادشده که فراتر از برنامه درسی صرف، سندی آموزشی در رشته روان‏شناسی است، نه‏ فقط اقتضای افزودن درس روان‏شناسی فرهنگی را دارد بلکه توجه به محتوای واقعی روان‏شناسی فرهنگی در سرفصل سایر دروس و اهداف کل برنامه را می‏طلبد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An investigation into Islamic-cultural components in curriculum of the undergraduate psychology major

نویسنده [English]

  • Naser Aghababaei
Assistant Professor at Department of Behavioral Sciences, the Institute for Research and Development in the Humanities (SAMT)
چکیده [English]

Growing attention to culture in producing science of psychology in Iran and psychology education to Iranians requires a culture-sensitive curriculum planning. Curriculum of the undergraduate psychology major in Iran (approved in 2012) is an important educational document and its designers paid particular attention to culture. However, 10 years after approval of this curriculum it seems to need revision. The current research, using quantitative content analysis, aims to investigate Islamic-cultural components of above-mentioned curriculum. The results showed that, even though a “cultural psychology” course is missing in this curriculum, it contains three cultural courses based on Islamic teachings and Muslim scholars. About half of the total 69 courses of this curriculum (including core, required, and optional courses) contain at least one cultural-Islamic component. Though, in many cases attention to culture and Islam is limited to putting the words culture and Islam in the document. In addition, name of Iranian theorists and their theories, psychometric tools designed by Iranians, and so forth is lacking in a curriculum that intended to indigenize. Revision in above-mentioned curriculum which is far more than a mere curriculum but an educational document in the discipline of psychology, not only requires adding a cultural psychology course but also attention to true content of cultural psychology in rest of the courses and the entire curriculum.

کلیدواژه‌ها [English]

  • discipline of psychology
  • cultural psychology
  • Islamic psychology
  • psychology education
  • curriculum
  • culture
  • Islam
  • Iran